Komm, komm!

Het Leids Projectkoor onder leiding van dirigent Gijs Leenaars presenteert een tweeluik van Duitse koormuziek: de 17^de eeuwse motetten van Heinrich Schütz en de 18^de eeuwse motetten van Johann Sebastian Bach worden gespiegeld aan de moderne a cappella composities van Schönberg, Distler en Cerha.

Voor de instrumentale ondersteuning zorgen Jörn Boysen, klavecinist, en María Sánchez Ramírez, celliste.

Bach schreef zijn beroemde motetten waaronder Komm, Jesu, komm! als troost en bemoediging tijdens uitvaartdiensten: het zijn stuk voor stuk juweeltjes geworden waarvan er twee op het programma staan. In de dubbelkorige Psalmen Davids van Schütz klinken zowel Venetiaanse als Nederlandse muzikale invloeden: Schütz reisde door Europa op zoek naar nieuwe muzikale impulsen. Schönberg ontleende Drei Volkslieder uit de 15^de en 16^de eeuw en schreef er arrangementen voor. Officieel was hij in die tijd (eind twintiger jaren) nog Oostenrijker maar woonde inmiddels in Berlijn. Friedrich Cerha (geboren 1926) is ook van Oostenrijkse origine en heeft het grootste deel van zijn muzikale carrière in Wenen gewerkt. De 4 Hölderlin-Fragmente schreef hij op teksten van de 17/18^de eeuwse dichter Hölderlin. De Duitse 20^ste eeuwse componist Hugo Distler geldt als belangrijkste vernieuwer van de lutherse kerkmuziek na 1930. Geïnspireerd door de teksten van de 19^de eeuwse dichter Eduard Möricke componeerde Distler het driedelig Möricke Chorliederbuch, én hij dirigeerde zelf de wereldpremière in 1939 in het Oostenrijkse Graz.

Komm, komm! op:

Zaterdag 21 november 2009
Lutherse Kerk, Hamburgerstraat 9, Utrecht
Aanvang concert: 20.15 uur

Zondag 22 november 2009
Lokhorstkerk, Pieterskerkstraat 1, Leiden
Aanvang concert: 15.00 uur

The American Dream – Leids Projectkoor

Grenzeloos concertprogramma onder leiding van nieuwe dirigent Gijs Leenaars

 

Programma:   Stravinsky, Toch, Barber, Copland, Feldman

Concertdata:   Zaterdag 25 oktober, 20.15 uur, Marekerk, Leiden

Zondag 26 oktober, 15.00 uur, Doopsgezinde Kerk, Utrecht

M.m.v.            Arwen van der Burg (altviool), Jankoen de Haan (celesta), Tobias Liebezeit (slagwerk)

  

Vertrekpunt voor het jongste concertprogramma van het Leids Projectkoor is de 20^ste eeuwse muziek uit het land van de onbegrensde mogelijkheden: Amerika. Met de nieuwe vaste dirigent Gijs Leenaars aan het roer wordt de muzikale horizon van immigranten en nieuwe Amerikanen verkend. Op zaterdag 25 en zondag 26 oktober kan het resultaat van deze reis worden beluisterd tijdens een tweetal concerten in Leiden en Utrecht.

 

In The American Dream staan werken centraal die met recht – zij het vanuit steeds verschillende perspectieven – Amerikaans genoemd kunnen worden. Het programma weerspiegelt het belang van geïmmigreerde componisten op de Amerikaanse output van de 20^steeeuwse koormuziek. Wat houdt ‘Amerikaans’ precies in, afgezien van een geografisch verwantschap? Kenmerkend is dat het werk in dit programma onmiskenbaar vrucht is van zowel Amerikaanse als exotische bodem.

 

Amerikaanse diversiteit

Aaron Copland schreef zijn Four Motets op 22-jarige leeftijd voor en in opdracht van zijn lerares Nadia Boulanger in Parijs. Op latere leeftijd zou Copland opmerken dat het werk nog niet zijn persoonlijke – lees Amerikaanse – stijl had.

Tres Sacrae Cantiones van Igor Stravinsky is een completering van motetfragmenten van Carlo Gesualdo voor wie Stravinsky een diepe bewondering had. Anthem  is een van Stravinsky’s laatste werken: hij heeft het prachtige gedicht The dove descending van T.S. Eliot gezet volgens een nogal persoonlijke opvatting van de twaalftoonsleer.

Ernst Toch schreef zijn Geographical Fugue in 1930, vier jaar voor hij, onder druk van het nationaal-socialisme, naar Amerika zou emigreren. Hier had hij veel succes als filmcomponist, maar hij typeerde zichzelf op 73-jarige leeftijd toch als “the world’s most forgotten composer of the 20th century”.

Twelfth Night en To be sung on the water vormen samen Opus 42 van Samuel Barber. Barber gebruikte gedichten van Laurie Lee en Louise Bogan; waar het eerste deel begint met hoop door de geboorte van Christus, eindigt deel twee met het wegvaren, de eindeloze nacht in. Barber koos To be sung on the water voor zijn eigen begrafenis.

 

Rothko Chapel

Piece de resistance vormt Rothko Chapel, een compositie die Morton Feldman in 1971 schreef voor de inauguratie van het door Mark Rothko ontworpen meditatiecentrum in Houston, Texas. Het werk is akoestisch gedacht voor de achthoekige centrale ruimte in de kapel. Bovendien ademt het werk een kunstopvatting die, net als Feldman zelf, zijn wortels had in de Amerikaanse kunstenaarskring rond ondermeer Willem De Kooning, John Cage en Jackson Pollock. ‘The American Dream’ betekende voor hen vooral: universeel zijn. Feldman koos voor een ongewone bezetting: koor, altviool, een ruime diversiteit aan slagwerk en een celesta (een toetseninstrument dat klinkt als een zacht klokkenspel).

Silence – Leids Projectkoor zingt in Stilte

In het a capella programma Silence presenteert het Leids Projectkoor een veelkleurig palet aan composities rond het thema stilte. Hoe klinkt stilte in muziek uit de 16^de eeuw en hoe heeft het thema componisten in de 20^ste en 21^ste eeuw geïnspireerd?

Stilte: heerlijk (even) niets horen of een oorverdovende afwezigheid van geluid, van klanken? Geeft het ruimte voor concentratie of vraagt het dwingend om aandacht? Stilte: een thema dat componisten van alle eeuwen heeft geboeid. Het is de ruimte tussen de bedachte reeks van muzikale klanken, en vormt zo een essentieel onderdeel van iedere compositie.

De Estse componist Arvo Pärt creëert een mystieke sfeer in zijn muziek en maakt daarbij dankbaar gebruik van stilte, als meditatief moment, als stilte voor de storm. Zo ook in zijn a capella composities Solfeggio en …Which was the son of… . In Sleep is de Amerikaanse componist Eric Whitacre op zoek naar rust en stilte om de slaap te kunnen vatten. Van de Deense componist Knut Nystedt klinken twee composities, ogenschijnlijk vol verstilling en rust maar met luid ontzag en ongedurig verlangen. Van eigen bodem Silence, geschreven door Ton de Leeuw, een van de meest toonaangevende 20^ste eeuwse componisten uit Nederland. De Zweed Thomas Jennefelt schetst in zijn Villarosa Sarialdi een caleidoscoop van sferen met serene stilte en schreeuwende onrust als uitersten.

De moderne componisten worden bijgestaan door twee grootheden uit de 16^de eeuw: Jan Pieterszoon Sweelinck en Orlando di Lasso. In hun werken klinkt de stilte van het gebed maar ook een cri de coeur: een roep van het hart om berusting.

Dit project was het eerste project na het afscheid van eerste dirigent en oprichter Hans Noyens. Het stokje werd tijdelijk en kundig overgenomen door Fokko Oldenhuis, dirigent van meerdere koren, in Den Bosch, Amsterdam, Nijmegen en Groningen.

Uitvoeringen waren op zaterdag 13 en zondag 14 oktober 2007 in Utrecht en Leiden.

 

Dit project was er een met een lach en een traan: natuurlijk hadden de deelnemers van LPK33 veel zin om de wederom prachtige muziek (zie onder) in te studeren en op de concerten ten gehore te brengen, maar ook was dit het laatste project onder leiding van dirigent Hans Noyens!

Repertoire

Poulenc

• delen uit de Mis in G

Monteverdi

• Madrigalen uit het 8ste madrigaalboek

stukken van Abril en Favero

Sweelinck

• Psalm 33

Concerten

• vrijdag 17 november 20.15 in de Waalse Kerk, Noordeinde 25, Den Haag
• zaterdag 18 november 20.15 in de Marekerk, Lange Mare 48, Leiden

Dit 32ste project van het Leids Projectkoor, getiteld ‘Nederland-Italië’, vond plaats tijdens het Europees Kampioenschap voetbal. Hierbij stonden er echter geen partijen tegenover elkaar, nee, het Leids Projectkoor sloeg bruggen en liet beide landen zich aan elkaar spiegelen. In ‘Nederland’ vierden de lange lijnen en de polyfonie hoogtij, afgewisseld met de monumentaliteit van de romantiek, in ‘Italië’ werden werken ten gehore gebracht van componisten uit de romantiek en de vorige eeuw, grotendeels extraverte, expressieve en levendige werken vol van lyriek. Zo worden met dit project verbindingen gevormd tussen heden en verleden, tussen het nuchtere noorden en het zonnige zuiden, tussen hemels en aards…

Concerten

• zaterdag 24 juni 20.30 Waalse Kerk, Noordeinde 25 te Den Haag
• zondag 25 juni 15.00 Lokhorstkerk, Pieterskerkstraat 1 te Leiden

toegang: 10,– / 8,50 (CJP/Pas65)

Gesualdo

• motetten en madrigalen

Carissimi

• missa a 3 voci

Lotti

• Gloria uit missa a 3 voci

Carlo Gesualdo, vorst van Venosa, heeft naast de moord op zijn overspelige vrouw en haar minnaar te hebben gepleegd, prachtige muziek gecomponeerd: weerbarstige madrigalen die kraken van de chromatiek en wonderschone motetten die glanzen van de polyfonie. De stijl die zeer eigen is, ademt de sfeer van de barok en vraagt om een expressieve beweeglijkheid en een beweeglijke expressiviteit.
De mis van Carissimi is daarna een fraai voorbeeld van de veranderende inzichten over het liturgisch gebruik van religieuze muziek. De stijl is hier duidelijk concerterend, individualistisch en natuurlijk vooral opvallend door zijn bezetting van drie mannenstemmen.

Concerten

• zaterdag 29 oktober 20.15 NL Hervormde Kerk, Hoofdstraat 124 te Sassenheim
• zondag 30 oktober 14.30 Waalse Kerk, Noordeinde 25 te Den Haag
• zaterdag 5 november 20.15 Evang.-Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht 26 te Leiden

In samenwerking met het Hollands Vocaal Ensemble uit Amsterdam o.l.v. Fokko Oldenhuis.

Bij het programma

Het lied Die Nachtigall is één van de Sieben frühe Lieder die Alban Berg in 1928 heeft georkestreerd. In 1982 maakte de Zwitserse koordirigent Clytus Gottwald er een bewerking van voor 16-stemmig koor. Dat Bergs orkestversie hoge fluit- en lage contrabaspartijen kent, verraadt de extremen van deze koorzetting: van hoge d”’ tot de lage D”. Maar de melodiestem, oorspronkelijk een altmezzo partij, is wonderschoon ingebed in een beweeglijk stemmenweefsel vol imitatie en tekstkleuring en dat maakt deze bewerking uiteindelijk zo bijzonder. De twee andere werken die in dit programma met een gecombineerde koorbezetting van het Leids Project Koor en het Hollands Vocaal Ensemble worden gezongen, zijn het Agnus Dei van Krzyzstof Penderecki en het Friede auf Erden van Arnold Schönberg. Penderecki componeerde in 1981 een Requiem ter nagedachtenis aan de Poolse slachtoffers van de 2e wereldoorlog: een imposant oratorium voor solisten, koor en groot orkest. Midden in dit geweld klinkt plotsklaps een verstild a cappella Agnus Dei. Het werk is grotendeels tonaal. Een indringende hoofdthematiek, een gelijkmatige opbouw en een weergaloos cluster op tweederde van het stuk. De coda-achtige nazin mondt uit in een onwerkelijk kaal dona nobis pacem. Schönberg schreef, in 1908 op een tekst van Conrad Ferdinand Meyer het Friede auf Erden. Bijna nergens wordt het verlangen naar harmonie en vrede zo meeslepend tot klinken gebracht als in deze compositie. Schönberg verzuchtte na de voltooiing van het werk: “Ich weiss nicht, ob es möglich ist”. Hij was 33 jaar toen hij het werk schreef en stond op het punt om de tonaliteit vaarwel te zeggen en te gaan experimenteren met de dodecafonie. Dit werk echter is nog geschreven in een laatromantische idioom: zwevende harmoniek, veelvuldige modulaties, extreme liggingen. Maar zo uitermate dankbaar omdat de middelen op zo’n  meesterlijke wijze worden aangewend om uitdrukking te geven aan een indringende tekst.

Lajos Bárdos

• Popule meus
• Boldogasszony anyánk
• Libera me
• Jeremiás préféta könyörgése

Alban Berg (bew. Clytus Gottwald)

• Die Nachtigall

Krzysztof Penderecki

• Agnus Dei

Ingvar Lidholm

• De profundis

Lajos Bárdos

• Estergom Sorsáról

Arnold Schönberg

• Friede auf Erden

Concerten

• 3 december 2004 Utrecht
• 11 december 2004 Leiden
• 12 december 2004 Amsterdam

Sponsors

Dit programma is mede mogelijk door de financiele steun van:

• Stichting VSBfonds
• Fonds 1818
• Fonds voor de amateurkunst
• Gemeente Leiden
• Gemeente Amsterdam

Vanaf het moment dat Sevilla zichzelf heeft bevrijd van de Moren, ontwikkelt de stad zich tot de belangrijkste stad van het Iberisch schiereiland. Koning Alfonso el Sabio heeft er z’n residentie en sterft er in 1284. De kathedraal van Sevilla wordt in de 15e eeuw gebouwd en vormt een belangrijke inspiratiebron voor vele kunstenaars. Zo zijn bijvoorbeeld veel kathedralen in Zuid-Amerika (de handel met Amerika vond voor een belangrijk deel plaats vanuit Sevilla) naar het voorbeeld van Sevilla gebouwd.

De functie van ‘maestro de capilla’ was begerenswaardig en alleen de allerbeste componisten kwamen ervoor in aanmerking. Alle componisten hierboven genoemd hebben gewerkt in deze beroemde kathedraal.
In het programma staan de klachten van Koning David, Jeremiae en Job (Versa est in luctum) en ook van koning Alfonso X centraal.

Alfonso X, ‘el Sabio’ (1221-1284)

• cantiga 209

Francisco de Peñalosa (1470-1528)

• Versa est in luctum

Cristobal Morales (1500-1553)

• Missa pro defunctis a4
  • Introitus 
  • Kyrie 
  • Graduable 
  • Offertorium 
  • Sanctus 
  • Agnus dei

Alonso Lobo (1555-1617)

• Versa est in luctum

Alfonso X, ‘el Sabio’

• cantiga 37

Alonso de Mudarra (1510-1580)

• Intavolatura over “Triste estaba el rey David” (vihuela-solo)

Alonso Lobo

• Lamentationes Jeremiae

Alonso de Mudarra

• Triste estaba el rey David (b-solo – vihuela)

Juan Escribano

• Paradisi porta (saattb)

De Concerten

• Zaterdag 12 februari 20.30 uur; Den Haag, Waalse kerk (Noordeinde 25).
• Zondag 13 februari 15.00 uur; Leiden, Evangelisch-Lutherse kerk (Hooglandse Kerkgracht 26).

Charles Ives

• Psalm 90, voor koor, orgel en slagwerk

Joke Nauta

• The silver swan
• The fool by the roadside

Bruno Maderna

• Schiksalslied

Bruno Bettinelli

• Liriche di Ungaretti

Samuel Barber

• Reincarnations
• Twelfth Night

Antonio Lotti

• Crucifixus a 6
• Crucifixus a 8

Concerten

• Zondag 1 juni 2003 Leiden
• Vrijdag 6 juni 2003 Utrecht

Ferrabosco

• Italiaanse Lauden

Thea Musgrave

• O caro m’è il sonno

William Hawley

• Vita de la mia vita

Gavin Bryars

• Three poems of Cecco Angiolieri

Concerten

• 29 november in Hillegom
• 1 december in Leiden